Sztuczna inteligencja (AI) z dnia na dzień staje się coraz bardziej powszechna w różnych branżach, od zdrowia, przez finansowanie, po zarządzanie zasobami ludzkimi. Twórcy narzędzi opartych na sztucznej inteligencji muszą jednak pamiętać, że rozwój i wdrażanie takich rozwiązań wiąże się z wieloma obowiązkami prawnymi. Nowe regulacje, takie jak AI Act oraz dyrektywa AILD, stawiają przed twórcami AI konkretne wymagania, mające na celu zapewnienie bezpieczeństwa użytkowników oraz zgodności z obowiązującymi normami. Jakie więc wymagania muszą spełniać narzędzia AI, aby były nie tylko efektywne, ale również zgodne z prawem?
Jakie oprogramowanie AI jest regulowane przez prawo? W unijnych regulacjach, takich jak AI Act, sztuczna inteligencja została podzielona na trzy grupy w zależności od poziomu ryzyka, jakie niesie dla użytkowników:
- Limited to No Risk AI – narzędzia o minimalnym ryzyku, które nie wymagają szczególnych regulacji.
- High Risk AI – systemy sztucznej inteligencji wysokiego ryzyka, których stosowanie wymaga spełnienia ściśle określonych wymagań.
- Unacceptable Risk AI – systemy, które wiążą się z nieakceptowalnym ryzykiem i nie mogą być w ogóle tworzone.
AI Act – Kluczowe przepisy dotyczące tworzenia AI wysokiego ryzyka.
Zgodnie z nowymi regulacjami, szczególną uwagę należy zwrócić na narzędzia High Risk AI, czyli takie, które mają potencjał wpływania na zdrowie, bezpieczeństwo, czy prawa podstawowe użytkowników. Oprogramowanie tego typu jest regulowane w sposób szczególny, a twórcy muszą spełnić szereg wymagań.
- Zarządzanie ryzykiem – Twórcy AI wysokiego ryzyka muszą wdrożyć mechanizmy oceny i zarządzania ryzykiem. Należy nie tylko minimalizować ryzyko, ale również zapewnić procedury testowe, które potwierdzą bezpieczeństwo i skuteczność narzędzia w kontekście zamierzonych celów.
- Zarządzanie danymi – Aby sztuczna inteligencja działała poprawnie, musi opierać się na odpowiednich zbiorach danych. Te muszą być kompletne, reprezentatywne i wolne od błędów. Twórcy AI muszą również dbać o ich właściwe przetwarzanie, w tym o zapobieganie tendencyjności, która mogłaby wpłynąć na rzetelność wyników.
- Dokumentacja techniczna – Każdy system AI wysokiego ryzyka musi być szczegółowo udokumentowany. Dokumentacja powinna zawierać wszystkie aspekty techniczne oraz wyniki testów, a także być regularnie aktualizowana, aby odzwierciedlała rozwój oprogramowania.
- Transparentność i rejestrowanie zdarzeń – Transparentność jest kluczowym elementem, który pozwala użytkownikom zrozumieć, dlaczego system AI podjął taką, a nie inną decyzję. Mechanizmy rejestrowania zdarzeń pomagają śledzić zmiany w systemie, co pozwala na szybsze rozpoznanie błędów i ich naprawienie.
- Nadzór nad AI – Choć AI jest autonomiczne, to decyzje, które mają wpływ na zdrowie, bezpieczeństwo lub prawa użytkowników, muszą zawsze pozostawać pod kontrolą człowieka. Twórcy AI muszą zapewnić odpowiednie mechanizmy nadzoru, które umożliwią operatorom szybkie reagowanie w przypadku wystąpienia nieprawidłowości.
- Dokładność i cyberbezpieczeństwo – Systemy AI wysokiego ryzyka muszą gwarantować odpowiednią dokładność oraz wysoki poziom zabezpieczeń. Należy także zadbać o odporność systemu na błędy i nieścisłości, które mogą wynikać z interakcji z użytkownikami lub innymi systemami.
Wymogi w kontekście AI o minimalnym ryzyku.
Dla narzędzi Limited to No Risk AI, które nie stwarzają większego zagrożenia, wymagania są znacznie łagodniejsze. Takie oprogramowanie musi jedynie spełniać ogólne zasady dotyczące świadczenia usług drogą elektroniczną czy ochrony konsumentów. Niemniej jednak nie oznacza to, że twórcy tych narzędzi mogą ignorować przepisy prawne – przestrzeganie regulacji dotyczących prywatności, danych osobowych czy praw autorskich jest wciąż obowiązkowe.
Narzędzia AI a ochrona prywatności i prawa autorskie.
Twórcy narzędzi opartych na sztucznej inteligencji muszą również dbać o zgodność z przepisami dotyczącymi ochrony prywatności. Dyrektywa o ochronie danych osobowych (RODO) oraz zasady privacy by default stanowią ramy prawne, które muszą być przestrzegane, zwłaszcza w przypadku AI przetwarzającej dane osobowe.
Dodatkowo generatywna sztuczna inteligencja (np. tworzenie tekstów, obrazów czy muzyki) wiąże się z ryzykiem naruszenia praw autorskich, szczególnie gdy algorytmy korzystają z materiałów chronionych tymi prawami do treningu modelu.
Jak kancelaria prawna może pomóc w rozwoju zgodnym z przepisami?
Współpraca z kancelarią prawną, która specjalizuje się w nowych technologiach, może być nieoceniona na każdym etapie rozwoju narzędzi sztucznej inteligencji. Prawnicy mogą pomóc w:
– Ocena ryzyka prawnego: Zidentyfikowanie potencjalnych zagrożeń prawnych, jakie mogą wynikać z używania sztucznej inteligencji w danym kontekście.
– Doradztwo w zakresie zgodności z regulacjami: Pomoc w spełnieniu wymogów unijnego AI Act oraz innych regulacji dotyczących ochrony danych osobowych, praw autorskich czy cyberbezpieczeństwa.
– Tworzenie i audyt dokumentacji technicznej: Prawidłowe przygotowanie dokumentacji technicznej i zgodnej z wymaganiami prawnymi.
– Zabezpieczenie praw autorskich i licencji: Zapewnienie, że twórcy AI nie naruszą praw autorskich ani licencyjnych w procesie tworzenia i użytkowania algorytmów.
Podsumowanie.
Tworzenie sztucznej inteligencji wiąże się z wieloma wyzwaniami – nie tylko technicznymi, ale i prawnymi. Dlatego tak ważne jest, aby deweloperzy i twórcy narzędzi AI współpracowali z ekspertami, którzy zapewnią zgodność ich produktów z przepisami prawa. Dzięki przestrzeganiu odpowiednich regulacji można nie tylko uniknąć potencjalnych sankcji, ale także zbudować zaufanie użytkowników, co jest kluczowe w budowaniu sukcesu na rynku.
Nasza kancelaria oferuje kompleksowe wsparcie w zakresie prawa dotyczącego sztucznej inteligencji, pomagając firmom tworzyć innowacyjne rozwiązania, które są nie tylko skuteczne, ale i zgodne z obowiązującymi normami. Jeśli planujesz rozwój narzędzi AI, skontaktuj się z nami, aby dowiedzieć się, jak możemy pomóc Ci zapewnić zgodność z prawem na każdym etapie projektu.
Radca prawny, Członek Okręgowej Izby Radców Prawnych w Warszawie (2012), doradca podatkowy członek Krajowej Izby Doradców Podatkowych (2004), absolwentka Wydziału Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego (1998), studiów podyplomowych w dziedzinie prawa podatkowego w Szkole Głównej Handlowej (2000) oraz prawa nowoczesnych technologii na Akademii Leona Koźmińskiego w Warszawie (2016). Założycielka kancelarii Law&Technology.